Via Instagram kom ik in contact met allerlei mooie mensen. Mensen zoals Leonie. Leonie heeft autisme en is ruim 22 jaar werkzaam in de gehandicaptenzorg. Eerst als woonbegeleider, daarna als bewegingsagoog.

De diagnose autisme

Na jaren zoeken, piekeren en therapie blijkt in februari 2020 dat er een verkeerde diagnose gesteld is en Leonie een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) heeft. Nog steeds heeft Leonie er moeite mee om geassocieerd te worden met die verkeerde diagnose. En daarom noem ik die ook niet. Wetende dat vrouwen vaker eerst een verkeerde diagnose krijgen, vraag ik me meteen af hoeveel vrouwen hier hetzelfde instaan als Leonie. Je zult maar een diagnose krijgen waar je je zelf niet in herkent maar wel jarenlang gezien wordt als iemand met…. Nou ja vul maar in.

De diagnose autisme is in de eerste instantie wat onwennig voor Leonie maar ze verdiept zich in de vele aspecten van autisme en er vallen steeds meer puzzelstukjes op zijn plaats. Waarom ze anders is dan anderen, waarom ze in jaar jeugd niet genoeg voor zichzelf opkwam en waarom een fulltime baan niet bij haar past.

Het interview

Het leek Leonie wel prettig om de interviewvragen van tevoren te weten, dus die heb ik haar een paar dagen van tevoren gemaild. Wanneer we elkaar treffen bij de Oranje-rie Rosendeal in Arnhem (wat trouwens een geweldige locatie  is!) maak ik al snel kennis met één van haar kwaliteiten als ze vertelt van schrijven te houden. Ze kon het dan ook niet laten om de vragen op papier te beantwoorden. ‘Tja’, zegt ze dan schouderophalend ‘Dat ben ik’.
En ik denk dan: Wat mooi!

Het duurt even voordat we aan de vragen toe komen, want er valt genoeg te kletsen. Niet over koetjes en kalfjes, no way. Maar wel over de gehandicaptenzorg, waar we allebei al heel lang aan verbonden zijn. Zij dus als bewegingsagoog en ik als trainer voor de Academie voor Zelfstandigheid.

Op de eerste vraag ‘Wat zijn de kenmerken vanuit het autisme waar jij baat bij hebt in de uitvoering van je werk’ heeft Leonie als antwoord opgeschreven:

  • Ik ben geduldig met cliënten.
  • Elke cliënt is even belangrijk.
  • Ik observeer zowel cliënten als begeleiding en als mij iets opvalt, dan vraag ik ernaar waarom iets op een bepaalde manier gebeurt.
  • Ik analyseer, bij agressie bespreek ik altijd mijn eigen handelen en ga na wat ik eventueel anders zou kunnen doen.

Wat een mooie talenten zie ik hier in terug.

Geduldig, loyaal, observeren, analyseren en reflecteren.
Uit haar verhaal blijkt dat Leonie zich echt verbonden voelt met de cliënten. Of die zich nu makkelijk laten begeleiden of niet. Leonie houdt ervan, want dat maakt het vak van bewegingsagoog iedere dag anders.

Daar praten we nog even over door, want is iemand met autisme niet heel erg gebaat bij structuur en weinig veranderingen? Is het juist niet lastig om te schakelen voor iemand met autisme? Dat is dus niet altijd zo.
Leonie vertelt dat zij de rust en structuur haalt uit het dagelijks programma. De dag mag steeds anders ingevuld worden, als ze aan het begin van de dag maar helder krijgt wat zij te doen heeft die dag.

Zoals duidelijkheid over welke cliënten ze onder haar hoede gaat nemen en welke activiteiten er voor die cliënten op het programma staan. Is dat helder, dan is Leonie prima in staat het wisselende gedrag van de cliënten te begeleiden. Met cliënten naar buiten gaan om te wandelen en te fietsen is hierin toch wel favoriet.
Niet alleen vanwege de activiteit zelf maar ook vanwege het buiten zijn. Buiten zijn minder prikkels en buiten kan Leonie juist weer ontladen. Zo blijft ze in balans en kan ze haar werk goed doen.

Observeren

Wanneer we het hebben over het observeren benoemt ze 2 verschillende situaties.

  • Observeren van cliënten en inspelen op de situatie
  • Observeren van collega’s wanneer zij cliënten begeleiden.

Een bekende eigenschap die je vaak tegenkomt bij autisme is oog voor detail. En dat heeft Leonie ook. Dit komt goed van pas als ze cliënten observeert en door dat oog voor detail ziet zij veranderingen in mimiek en lichaamstaal  van de cliënt. Wanneer een cliënt spanning opbouwt, gebeurt dat om een reden. En wanneer een cliënt die spanning niet meer kan reguleren en dit uit door agressie, heeft dat dus ook een reden. Maar door tijdig op de signalen van cliënten te reageren, kun je agressief gedrag dus vaak voor zijn. Niet altijd, maar vaak wel.

Leonie kijkt dus ook hoe collega’s hun werk doen. Kijken naar elkaar en vragen stellen, daar leer je van is haar uitgangspunt.

Autisme heeft ook zijn lastige kanten in het werk. Neem nu een teamuitje. Leonie vindt de activiteit op zich vaak leuk maar de informele praatjes op zo’n dag dus helemaal niks! Ze heeft geen gesprekstof en vindt het lastig om mee te praten met onderwerpen waar anderen het over hebben.
Hetzelfde doet zich voor tijdens een vergadering. Ze heeft wel inbreng maar vaak te laat. Het onderwerp waar ze iets over wil zeggen is dan al afgerond. Grapjes die gemaakt worden kosten veel energie om die te analyseren en te duiden. En als de agendapunten door elkaar besproken worden, dan is haar concentratie binnen no time verdwenen.

Geconcentreerd of chagrijnig?

Leonie laat zich goed lezen. Dat wil zeggen dat als ze geconcentreerd is of ze doet vreselijk haar best om geconcentreerd te blijven, dan staat haar gezicht op standje chagrijnig. Wat ze dus helemaal niet is. Meestal hebben haar collega’s daar wel begrip voor, maar niet altijd. Dan is het wel even pittig.

Eén collega ziet haar juist eerder dan de rest. Die ziet aan haar gezicht wanneer het Leonie eigenlijk teveel is. Die stuurt haar dan gerust naar buiten om weer te ontladen en tot rust te komen.
Heeft Leonie haar overprikkeling in de gaten, dan onderneemt ze zelf actie ‘Ik loop even weg uit de drukte’. Zegt ze dan tegen haar collega en die weten dan dat ze een moment rust nodig heeft.

bewegingsagoog, autisme

Wie dus denkt dat mensen met autisme het best tot hun recht komen in de ICT of in een baan waar ze repeterend werk kunnen doen ‘omdat ze structuur nodig hebben en niet makkelijk kunnen schakelen’; tadaaaá….
Dat hoeft dus niet zo te zijn!
Iedereen kan werk doen wat hij of zij leuk vindt. Het is de kunst om van jezelf te leren kennen wat je nodig hebt en je weg hierin te vinden tijdens een studie of in je werk.

En last but not least een werkgever en een team die met je mee willen denken en die jou jezelf laten zijn. Dat vraagt dan wel openheid van jou. Vind je dat lastig? Ik help je er graag mee. Het is vaak een drempel die je over moet. Maar ben je die eenmaal over, dan valt er een belangrijke stressfactor weg: Je hoeft niet meer te doen alsof.

Diverse opleidingen

Denk je erover om in de gehandicaptenzorg te gaan werken? Onderzoek dan eens of de opleiding Maatschappelijke Zorg iets voor jou is. Je kunt de opleiding volgen bij een ROC bij jou in de buurt.
Lijkt het je wat om bewegingsagoog te worden? Kijk dan bij de opleiding CIOS. CIOS staat voor Centraal Instituut Opleiding Sportleiders. Met een CIOS diploma kun je ook doorstuderen aan de ALO, Academie voor Lichamelijke Opvoeding of Sportkunde.

3 Tips van Leonie

En overweeg je om een opleiding te gaan doen? Dit zijn de 3 tips van Leonie:

  1. Volg je hart, als je iets graag wil, dan zal het ook lukken. Misschien met wat obstakels, maar je kunt meer dan je denkt. Er zijn verschillende wegen die je naar je doel kunnen leiden. Geloof in groei, hoe groot of klein de stappen ook zijn. Subdoelen brengen je naar een doel dat je voor ogen hebt.
  2. Laat je vooral horen als je ergens tegenaan loopt en spreek je uit waar je ondersteuning in nodig hebt. Schroom niet om hulp in te schakelen, je hoeft het niet alleen te doen.
  3. Blijf vooral jezelf en ontwikkel je eigen authentieke manier van omgang met de doelgroep waar je mee wil gaan werken.

Als ik jouw verhaal ook mag vertellen, stuur me dan een mail. Zo groeit het aantal verhalen en kunnen we samen jongeren inspireren die nog op zoek zijn naar informatie.
Via dit contactformulier kun je je opgeven en ik neem snel contact met je op. Ik ben altijd op zoek naar verhalen van mensen met autisme die studeren of een beroep uitoefenen. Er kunnen wat mij betreft niet genoeg verhalen verteld worden. Voel je dus welkom.
Mocht je het eng vinden om geïnterviewd te worden, ik stuur je de vragen van tevoren per mail. Zodat je weet welke vragen ik ga stellen en je er eerst rustig over na kunt denken.

Er zijn talloze studies en opleidingen waaruit je kunt kiezen. In de serie blogs ‘Wat is…’ geef ik steeds een beschrijving van een opleiding die misschien nog niet zo bekend is. Deze eerste keer Creative Technology.

De studie Creative Technology bewijst wel dat niet alle universitaire opleidingen vooral theoretisch en weinig praktisch zijn.
Bijna 3 jaar geleden koos Thomas (21) voor deze opleiding en hij heeft er geen moment spijt van gehad. Thomas: ‘Creative Technology is een universitaire bachelorsopleiding die de disciplines elektrotechniek, informatica en iteratief productontwerp combineert met veel hands-on prototyping en een vleugje bedrijfskunde’.

Ik had geen idee wat iteratief was, dus dat heb ik opgezocht. Het blijkt een term uit de wiskunde te zijn en het betekent ‘herhalend’. Bij een iteratieve aanpak ga je stapje voor stapje verder en gebruik je voortschrijdend inzicht in een volgende fase. Weer wat geleerd.

Techniek & de mens

Met deze opleiding word je uiteindelijk de verbinding tussen innovatieve technologieën en de mens in de samenleving. Tijdens de opleiding word je uitgedaagd om nieuwe of reeds bestaande technologieën op een creatieve manier in een nieuwe creatieve context toe te passen voor een gemakkelijker of leuker leven. Een mooi voorbeeld is Robot Phi maar er zijn nog veel meer voorbeelden te bedenken, zoals de app Ommetje en wat denk je van Google Home!
Kernwoorden als creatief, ontwerpen en technische ontwikkelingen staan centraal tijdens de studie.

Zit je op de middelbare school, dan klinkt dit misschien als veelomvattend en groots. Maar het mooie is dat je het stap voor stap leert. Alles wat jij nodig hebt is belangstelling voor techniek, informatica en het lef om iets anders te willen dan de standaard.
Het proces van het in kaart brengen van het probleem, brainstormen tot een idee en het uitwerken en uittesten van een prototype, leer je tijdens de opleiding.

Lef & actie

Thomas: “wat ik zo leuk vind aan Creative Technology is dat je uitgedaagd wordt om lef te tonen en echt actie te ondernemen. De concepten blijven niet in een boekje, maar komen in de werkplaats tot leven. Ik vind het geweldig om praktisch bezig te zijn. Vaak eerst met papier en een vlugge schets en dan later met 3D printen en laser snijden.”
Je krijgt de opdrachten van een opdrachtgever en die werk je uit in een projectgroep. Hierdoor leer je al gauw welke rol jou ligt tijdens het werken in projecten. Tijdens de opleiding is er ruimte voor keuzevakken waardoor je zelf richting kunt bepalen.

Natuurlijk zijn er ook lastige aspecten aan de opleiding. Denk aan medestudenten die minder inzet tonen dan jij tijdens een project. Of dat er maar een maximum aantal studenten gekoppeld kan worden aan een opdracht en dat je net te laat inschrijft en dus niet mee kunt doen. Dat overkwam Thomas ook een keer. Ook daar leer je weer van, er zijn altijd wel weer andere opties op dat moment.

Voorbeeld van een project

Thomas studeert aan de universiteit Twente en is inmiddels ook semiprofessioneel fotograaf onder de naam Oneroy. Hij maakte de foto hieronder tijdens een project in het 2e jaar van zijn opleiding. Check zijn website maar eens!

Creative Technology in de praktijk

De foto laat een zelf ontworpen apparaat zien, waarmee oude DVD’s een nieuw doel krijgen. Ze fungeren zo als equalizer en visualisatie voor muziek. Het apparaat werd bedacht en gemaakt tijdens een hackaton-project van een paar dagen waar je in gelimiteerde tijd een goed werkend product moest zien te ontwikkelen. Het hoefde niet helemaal af te zijn, als wat je ontworpen had, het maar goed deed. Laat de creativiteit maar stromen!

Waar volg je deze studie?

Op HBO niveau kun je ook allerlei opleidingen doen in deze technische en creatieve richting. Bijvoorbeeld bij het Saxion aan de Academie Creatieve technologie Maar er zijn veel meer HBO’s die dit soort opleidingen aanbieden.
De studie Creative Technology die Thomas volgt, is een Engelstalige opleiding en die wordt gegeven aan de Universiteit Twente

Is Creative Technology wat voor jou?

Hoe weet je nu of deze opleiding wat voor jou is?
Je vakkenpakket en je profiel is natuurlijk screening nummer 1. Wiskunde en natuurkunde is belangrijk en heb je het vak informatica gehad dan is dat zeker een pré maar niet noodzakelijk. Interesse in de mens en zijn omgeving is net zo goed belangrijk. Het zijn twee evenredig belangrijke onderdelen van de opleiding. Tijdens de opleiding ga je werken in projectgroepen. Daar ontkom je niet aan. Maar dat kom je in je werk later ook tegen, dus beschouw de opleiding als een mooie oefening. Fouten maken mag en van proberen kun je leren, zeg ik altijd.

Lijkt de opleiding je leuk maar heb je ergens twijfels over? Of je innovatief genoeg bent? Welke rol jou ligt in een projectgroep? Of hoe je tegenover opdrachtgevers staat? Als je een Talentenscan doet dan weet je het.

Soms kom je een beroep tegen waarvan je denkt ‘Huh bestaat dat?’ Welke opleiding je daar dan voor nodig hebt is dan ook niet vanzelfsprekend. Ik schreef een blog over Hoe je aan een beroep een opleiding koppelt. De blog neemt je stap voor stap mee hoe je dat doet.

Via social media deel ik geregeld tips, weetjes over autisme en hier en daar een positieve quotes. Klik op één van de icoontjes onder aan deze pagina en je vindt JHob op Facebook, LinkedIn en Instagram.

Natuurlijk kan dat!
Ik las een post van Natasja op Instagram en werd ontzettend nieuwsgierig toen ik begreep dat zij leerkracht in het basisonderwijs is.
Wat is haar succesformule?

Autisme & Leerkracht basisonderwijs

Ik heb een afspraak met haar om te praten over het beroep van leerkracht basisonderwijs. Natasja heeft autisme en heeft veel plezier in haar werk als leerkracht. Als voorstander van ‘alles kan, als je maar weet wat je nodig hebt’ ben ik natuurlijk heel benieuwd hoe zij haar werk en gezin combineert.

Hoe vaak hoor je niet dat mensen met autisme het advies krijgen om werk te zoeken in een richting met een gestructureerde omgeving, ‘want autisten hebben structuur nodig‘. Of wat vind je van deze uitspraak die een coach van schrijfster en fotograaf Bianca Toeps deed: ‘O je bent fotograaf, wat onvoorspelbaar!’ ‘Da’s toch eigenlijk helemaal niet geschikt voor iemand met autisme!’ (Uit: Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit) Bianca bewijst het tegendeel en dat doet Natasja ook. 

Als je werk doet dat aansluit bij je talenten kom je het beste tot je recht.
De talenten zijn leidend en daarnaast wat je nodig hebt om je werk goed te kunnen doen. Er zijn dus tal van mogelijkheden voor mensen met autisme.

Vooraf

Eén van de dingen die ik heb geleerd rondom autisme en communicatie is dit: om te kunnen reageren op een vraag is er vaak bedenktijd nodig. Een vraag moet eerst betekenis krijgen, voordat je er antwoord op kan geven.
Na overleg met Natasja (want ik wist natuurlijk niet of dit ook voor haar geldt) heb ik de avond van tevoren 9 vragen gemaild, zodat ze van tevoren rustig kan nadenken over de antwoorden die ze wil geven. 
Het werd een fijn gesprek. Geen vraag-antwoord gedoe. Maar gewoon een gezellig gesprek, alsof we elkaar al langer kenden.

Het interview

Al aan het begin van het gesprek blijkt dat Natasja heel erg van haar vak houdt. Iedere dag is anders en toch heeft een dag wel structuur en regelmaat. ‘Kinderen leren het beste in een rustige omgeving waar de structuur duidelijk is’, is haar ervaring. Structuur en regelmaat aanbrengen is voor Natasja niet moeilijk. 

Natasja’s weet ook veel van taal en lezen. Ze is daarom ook de taal en leescoördinator van de school. Ze is graag onderdeel van het team, maar werkt ook graag alleen. En dat is maar goed ook, want lesgeven is eigenlijk een solitair beroep. Er staat niemand naast je met wie je kunt overleggen als je het even niet weet. Je zult zelf een oplossing moeten kunnen bedenken voor dat moment. Je bent op jezelf aangewezen. Natasja vertelde dat dit juist ook het leuke is van lesgeven. 
Natuurlijk moet je doelen behalen en moet bepaalde lesstof behandeld worden, maar hoe je dat doet, bepaal je als leerkracht zelf. 

Keuzes maken

Natasja heeft gekozen om alleen nog les te geven aan de kinderen in de middenbouw. Ze geeft les aan groep 3 en dat bevalt prima. Er is voldoende structuur en rust in de klas om niet overprikkeld te raken. Daarnaast heeft Natasja afspraken gemaakt met de directie zodat zij op een fijne manier kan werken en toch ook de extra taken kan doen die horen bij het beroep.

Pleinwacht lopen is zo’n taak. Niet favoriet bij Natasja vanwege het lawaai en de enorme hoeveelheid prikkels. Maar lawaai maken tijdens het spelen hoort nu eenmaal bij kinderen. Gelukkig wordt er rekening met Natasja gehouden en loopt zij alleen pleinwacht vlak na of vlak voor haar pauze. Bijvoorbeeld als haar klas na het buitenspelen les krijgt van een vakdocent humanistiek of gym. Dan heeft zij rust en in die tijd kan zij weer even tot rust komen.

Natasja houdt niet alleen van lezen maar ook van ordenen. En waar de ene leerkracht graag pleinwacht loopt, ruimt zij liever het magazijn een beetje op. Ook de boeken in de bibliotheek staan er altijd netjes bij. Zo staan ze zelfs op kleur geordend. Mooi, overzichtelijk en kleurrijk.

Magisch jaar

‘Groep 3 is een magisch jaar’, vertelt Natasja. ‘Kinderen leren lezen en schrijven en daarmee vergroot hun wereld enorm. Tegen de tijd dat de kerstvakantie begint, kunnen ze zelfstandig een boekje lezen. En daar zijn ze dan ook hartstikke trots op’. Dit magische jaar begint altijd wat chaotisch, want iedereen moet zijn plekje nog vinden. Blijven zitten aan je tafeltje en veel minder spelen dan dat je in groep 2 gewend was, dat is wel even wennen. Maar na de herfstvakantie zijn de kinderen daaraan gewend en kan de school routine beginnen.

Niet altijd makkelijk

Het beroep van leerkracht is niet altijd even makkelijk geweest voor Natasja. Ze heeft daarin echt haar weg moeten vinden. Eén van de dingen waar ze tegenaan loopt is wat zij noemt haar ‘trage verwerkingssnelheid’. Vragen die gesteld worden hebben bij haar wat meer tijd nodig om te landen. Dat geldt soms ook voor uitleg of informatie die ze krijgt tijdens een vergadering. Daar heeft ze gelukkig iets op gevonden.
Wanneer een ouder haar iets vraagt waar ze niet onmiddellijk een antwoord op heeft, noteert ze de vraag en komt er de volgende dag op terug. 

Natasja is vaak de notulist bij een vergadering. Dat biedt ze zelf aan, zodat ze zich moet blijven focussen en zich niet mag laten afleiden doordat haar collega een mandarijntje zit te eten. Als ze toch twijfelt of ze iets goed begrepen heeft, kan ze vragen om extra uitleg ‘zodat het goed in de notulen komt’. Niemand van haar collega’s vindt dat gek. Sterker nog, ze zullen waarschijnlijk blij zijn dat zij de notulen niet hoeven te schrijven.

Ervaringsdeskundig

Naast de organisatorische talenten die Natasja heeft, heeft ze nóg een groot voordeel ten opzichte van haar collega’s: Ze is ervaringsdeskundige en ze begrijpt kinderen met autisme dus als geen ander! Heerlijk toch als je een juf hebt die snapt wat het is om autisme te hebben.
Als juf begrijpt Natasja dus ook dat kinderen met autisme taal wel eens letterlijk op kunnen vatten. En Natasja vertelt een anekdote uit haar eigen tijd op de basisschool:

‘Als je jarig bent, dan trakteer je. Dus ook bij mij in de klas werd er getrakteerd. Bijvoorbeeld stukjes worst en een blokje kaas op een prikkertje.
Maar ik houd helemaal niet van kaas.  En als de juf dan zegt: ‘Als je iets niet lust dan geef je het maar aan je buurvrouw of buurman’. Wat doe je dan?

Ik stak de kaas in mijn broekzak en ging na schooltijd niet meteen naar huis, maar eerst even langs de buurman. Want dat had de juf gezegd!’
Achteraf best grappig natuurlijk. 

Het kan dus gewoon

Wil jij ook gaan werken in het basisonderwijs? Houd dan deze tips van Natasja in gedachten:

  • Bedenk hoeveel hersteltijd je nodig hebt na een intensieve dag. Parttime werken is dan misschien handiger dan fulltime werken.
  • Wees open over je diagnose en wat dit voor jou betekent. Collega’s leren je dan beter kennen en kunnen hulp aanbieden als ze denken dat je dat op prijs zult stellen.
  • Maak afspraken met de directie. Bijvoorbeeld dat je een vast klaslokaal hebt, zodat je niet ieder jaar hoeft te verhuizen met je hele boeltje.
  • Een vaste duo partner is ook echt een aanrader. En dan natuurlijk een partner waar je een goed klik mee hebt. Na verloop van tijd ken je elkaar door en door en raak je goed op elkaar ingespeeld.

Tips

Als studiekeuze coach wil ik hier graag een 2 tips aan toevoegen.

1. Als je kiest voor een studie in het  basisonderwijs, onderzoek dan of je de HBO opleiding leraar basisonderwijs (PABO)  wilt doen of de Academische opleiding leraar basisonderwijs. Er is ook nog de AOLB, een combinatie van PABO en pedagogische wetenschappen. De opleiding is veel theoretischer (logisch, want het is aan de universiteit) en uitgebreider. Je kansen op werk zijn niet zozeer groter in het onderwijs, wel breder. 
En er is sinds kort nog de optie om de PABO en de ALO ineen te doen. Voor de gymliefhebbers! 

2. Voordat je je inschrijft bij een onderwijsinstelling, check dan of je je prettig voelt binnen de gebouwen van die opleiding. Ga er heen en proef de sfeer. Er zijn namelijk ook onderwijsinstellingen die wat kleiner en dus minder massaal zijn.

Ga je droom achterna

Ik hoop vooral dat jongeren hun droom achterna gaan. Dingen doen waar je blij van wordt is zó ontzettend belangrijk. Is het jouw droom om met kinderen in het basisonderwijs te werken? Ga er dan voor! 

PS: Je hoeft geen structuur junkie te zijn voordat je aan de opleiding begint. Plannen en organiseren leer je juist in de opleiding!

Weet je nog niet wat je wilt gaan doen? Kijk dan hier wat JHob te bieden heeft voor jongeren

Gebruik je Facebook? Ik ook.
Je vindt JHob hier

Autisme en leerkracht worden. Kan dat wel?
Jaag je dromen na!