Als er iets is dat ik de afgelopen jaren wel geleerd heb, is dat de TMA versnellend kan werken, als een sprong over een hekje zonder moeite te hoeven doen om het poortje open te wrikken.
Jongeren komen bij mij met verschillende vragen, zoals: Ik wil doorstuderen na mijn MBO maar welke studie past bij mij? Of: Ik ben gestopt met mijn studie, ik wil wel studeren maar wat?’. Maar ook deze: zal ik van baan wisselen of gaan studeren?
Bij alle jongeren die ik coach zet ik de TMA uit. TMA staat voor Talenten Motivatie Analyse. Ik ben er namelijk van overtuigd dat het iedereen gaat helpen om zijn/haar drijfveren en talenten helder te krijgen. Om van daaruit weer keuzes te gaan maken.
Saskia
Ik leerde Saskia kennen via mijn webdesigner. Hij zou bouwen en ik wilde zelf de teksten schrijven. Hij stelde mij vragen over mijn ideale klant. Zo kreeg hij een beter beeld van de sfeer die de website moest gaan uitstralen en ik kreeg inspiratie om teksten te schrijven. Ik wilde jongeren coachen zodat zij zelfstandig en met zelfvertrouwen hun beslissingen zouden kunnen nemen. De website ging online en na een poosje werd ik benaderd door Saskia, de vriendin van mijn webdesigner.
Saskia (22) heeft geen autisme maar was natuurlijk even welkom bij JHob. Ze kwam met de vraag: Ik heb mijn MBO opleiding Grafische vormgeving afgerond en ik wil verder maar weet niet zeker of ik wil doorstuderen en wat er dan bij mij past. Ze wist wel een beetje wat ze leuk vond en waar haar interesses lagen maar wist niet goed waar ze écht warm voor liep. Ze wilde graag een TMA doen. Tijdens het talentgesprek vertelde ze dat ze al een besluit genomen had. Ze zei: ‘naarmate bepaalde stellingen terug kwamen kreeg ik steeds helderder waar mijn voorkeur naar uitging’. Saskia ging voor het ondernemerschap. Ze wilde meer haar eigen keuzes kunnen maken en minder ‘uitvoeren wat de opdrachtgever voor ogen had’, zoals ze in haar stage meegemaakt had.
Talenten
Saskia reflecteert geregeld op zichzelf, waardeert hulp van anderen, is veelzijdig en laat zich graag zien. Daarnaast heeft ze een grote behoefte aan vrijheid, is ze doelgericht en planmatig. Wat niet werkt laat ze los. De uitkomst van de TMA laat duidelijk zien waar de drive van Saskia vandaan komt en dat haar talenten prima samengaan met ondernemerschap.
Inmiddels zijn we tweeënhalf jaar verder. Saskia heeft een goedlopend bedrijf Studio Vervest waar ze als fotograaf en professioneel beeldbewerker, producten hun eigen verhaal laat vertellen. Gaandeweg ontdekt ze steeds meer waar ze zich de hele dag mee bezig wil houden. Zolang ze in ieder geval haar creatieve ei ook maar kwijt kan, want dat is absoluut een voorwaarde voor haar om lekker te kunnen werken.
Spring over het hek
Ze had verder geen vragen voor mij. En na het talentgesprek had ze mij als coach niet meer nodig. Dit effect kan de TMA dus ook hebben. De vragen uit de TMA zetten je aan het denken. En huppakee met een soepele sprong sta je aan de andere kant van het hek.
Denk je nu: Zo’n TMA is misschien ook wat voor mij, vul dan het contactformulier in. Ik neem dan contact met je op voor een gratis kennismaking. Online of persoonlijk, wat jij wil.
Wil je eerst wat meer weten over de talenten motivatie analyse? Kijk dan op De Talentenscan
De survivalgids voor autistische studenten begint als goed met een voorwoord voor autistische lezers en een voorwoord voor niet autistische lezers. Het heeft meteen mijn aandacht. Voor beide doelgroepen heeft ze een eigen boodschap aan het eind van het voorwoord.
Voor de autistische student deze: Vergeet alsjeblieft niet: je hebt er recht op om een prettige, succesvolle studietijd te hebben.
En voor de niet-autistische lezer: (en dan spreekt ze hen aan met U maar waarom dat is?) Ik hoop dat u beseft welke impliciete verwachtingen en regels we opleggen aan autistische studenten en welk onnodig leed zij te verwerken krijgen. Met de juiste steun en uitleg maken we het autistische studenten veel gemakkelijker hun ambities en doelen waar te maken.
Herkenbaar punt
Voor mij als niet-autist, die dagelijks te maken heeft met mensen met autisme en met studies, benoemd Siljee in het voorwoord al meteen een groot herkenbaar punt. Namelijk dit: Autistische studenten hebben één ding gemeen. De manager, beleidsmakers, docenten en auteurs die jouw studie hebben ingericht, hebben dat duidelijk niet gedaan met autistische studenten voor ogen. Zo die zit! Want het is helemaal waar.
Over de schrijver
Kinge Siljee (1978) is studie- en scriptiebegeleider. En naar eigen zeggen hebben honderden autistische studenten zich bij haar gemeld. Dan kun je zeggen dat je ervaring hebt! Kinge Siljee richtte eind 2011 Studiemeesters op, met als doel studeren op HBO en universiteit leuker te maken. Ze heeft meerdere boeken geschreven zoals Je scriptie de baas (2019) en Studie ontwijkend gedrag (2017)
Structuur in het boek
Het boek heeft een overzichtelijk karakter met in het begin van ieder hoofdstuk een blok met informatie waar het hoofdstuk over gaat. Het boek behandelt 4 onderwerpen oftewel secties zoals Siljee ze noemt:
geluk
studentenleven
voortgang
studeren
In het boek zitten ook een treffende illustraties. Zoals deze:
Leuk subtitel
De survivalgids voor autistische studenten heeft als subtitel: Overleef je studietijd en geniet van de reis. Deze subtitel geeft natuurlijk een stuk van de inhoud weer. Je overleeft je studietijd met alle praktische tips die Siljee geeft bijvoorbeeld over plannen, budgetteren en opdrachten maken. Genieten van de reis gaat vast ook lukken door haar tips rondom zorg en zelfzorg, op jezelf wonen en vrije tijd en vrienden maken. Met andere woorden, het boek staat boordevol praktische tips en goede raad.
Om eerlijk te zijn
Om helemaal eerlijk te zijn; ik heb het boek niet van A tot Z gelezen. En dat hoeft ook niet om helder te krijgen dat het boek helpend kan zijn bij het studeren, op kamers gaan of je studie plannen. De inhoudsopgave is overzichtelijk en concreet dus je zoekt snel iets op wanneer je ergens iets meer over te weten wil komen. Ik zou eraan toe willen voegen dat het boek ook heel praktisch kan zijn als je géén autisme hebt maar wel meer wil leren over jouw autistische medestudent. En natuurlijk profiteer je dan zelf ook van de handige tips uit het boek. Zoals de tips over het bestuderen van een geschreven tekst. Dat lijkt eenvoudig en met de tips van Siljee is het dat ook echt.
Tip voor ouders: doe het boek cadeau!
Wat mij betreft zouden alle jongeren met autisme die gaan studeren, dit boek van hun ouders cadeau mogen krijgen. Allebei het boek lezen, doorspreken en elkaar vragen stellen bij een kop thee of een goed glas wijn en wedden dat je elkaar nog beter gaat begrijpen? Het boek is via Bol.com te koop.
Als studiekeuze coach lees ik veel over het thema autisme. Er wordt veel over geschreven en over een aantal boeken heb ik een review geschreven. Daar zitten ook een aantal kinderboeken bij. Alles bij elkaar al een aardige lijst boeken. De reviews lees je hier
Heb je vragen over studiekeuze? Ik help je graag verder. Vul het contact formulier in en ik mail je terug.
Laatst las ik een kort artikel van schrijfster Evelyne Meens. Het gaat over de vergelijking tussen feedback en spinazie tussen je tanden. De titel alleen al wekte mijn nieuwsgierigheid. Vorig jaar heb ik een webinar gevolgd dat zij gaf over haar boek Een leven lang kiezen. Evelyne Meens werkt als onderzoeker en expert Studie(keuze)succes bij Fontys.
Feedback. Het is net als spinazie tussen je tanden. Het is goed dat iemand er iets van zegt, maar aan de andere kant had je het liever niet gehoord….
Ik was meteen getriggerd, want dit is zó waar!
Spanning
Ook ik voel een zekere spanning als ik om feedback ga vragen. Want ja, wat ga ik te horen krijgen? Je wil het liefst horen dat je het fantastisch hebt gedaan. Dat is natuurlijk superleuk maar wat schiet je daar mee op? Behalve als je meer zelfvertrouwen wil opbouwen natuurlijk. Maar als je wil groeien als presentator, trainer of voorzitter en er wordt gezegd dat je het goed deed en dat ze geen suggesties hebben? Dan kom je dus geen stap verder.
Zure appel
Het is niet alleen spinazie tussen je tanden maar ook een zure appel. Je moet er even doorheen bijten en dan blijkt hij harstikke lekker te zijn. Die appel dan. Feedback is vooral lekker bruikbaar.
Twee voorbeelden waar je feedback zou kunnen gaan geven
Stel je voor dat je merkt dat een collega geregeld na werktijd mails verzend. Je collega werkt dus langer door dan jij. Jij vindt langer doorwerken voor een keer niet erg, maar de balans werk en privé moet wel goed blijven. En daar maak je je zorgen om.
Of deze:
Tijdens het overleg van de projectgroep merk je dat een collega je niet laat uitpraten. Jullie zijn het niet altijd met elkaar eens. Maar het komt niet tot een goede discussie omdat jij de kans niet krijgt om uit te praten. Je baalt er wel een beetje van.
Bijt jij in die zure appel?
Herkenbaar? We komen allemaal wel eens situaties tegen met collega’s waar we van balen of die irritaties oproepen. De vraag is alleen; Laat je het erbij zitten of ga je er wat mee doen? Heb jij het lef om in die zure appel te bijten?
Feedback géven
De één is vaardiger in het feedback geven dan de ander. Het vraagt oefening dus gaat het ook wel eens mis. Dat moet natuurlijk mogen. Het mooiste is als je als team besluit om hier vaardiger in te willen worden. Van feedback ga je groeien en daarom geef ik je graag wat tips:
Vertel je collega’s dat je wil groeien in het geven en/of ontvangen van feedback
Vorm met elkaar een groep die elkaar gaat ondersteunen hierin
Geef een compliment of positieve feedback in gezelschap maar geef negatieve feedback altijd 1 op 1!
Stel met elkaar feedback regels op waar je allemaal achter staat. Internet staat er vol mee.
Start met de basis: bouw aan een fundament van veiligheid. Is dat fundament er nog niet? Schakel dan een coach in.
Ga na welk gevoel het gedrag van de ander bij jou oproept en benoem dat in je feedback.
Geef een ik-boodschap en pas op voor verkapte jij boodschappen.
Woorden van gevoel
Een belangrijke regel om feedback te geven is: Houd het bij jezelf en geef een ik-boodschap. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Jaren geleden zei iemand tegen mij: Ik heb een ik boodschap gegeven, want ik zei nog ‘ik vind het respectloos dat je…..’ (vul maar in). Lieve mensen, dit is geen ik boodschap maar een dikke vette jij-boodschap. Hiermee zeg je: jij bent respectloos. Geen wonder dat de ander meteen gepikeerd is!
Je geeft een ik-boodschap als je kunt vertellen wat het gedrag van de ander met jou doet. Welk gevoel dat oproept. En zoek vooral nog even verder dan: geïrriteerd, blij of onzeker. Jouw gevoel kent vele nuances en daar zijn echt woorden voor te vinden. Als je het gedrag van de ander respectloos vindt, dan past daar boosheid bij. Maar wat vind je van deze gevoelens: Stekelig, beledigd, wit heet of misschien voel je je wel betutteld. Dat kan ook nog. Gebruik het woord dat jouw gevoel weergeeft en daarmee blijf je bij jezelf.
Voorbeeldzinnen bij feedback geven
Gebruik bijvoorbeeld een zin als deze: Doordat je me niet uit liet praten voelde ik me betutteld. Wedden dat de ander dan op een prettige manier gaat reageren? Het is namelijk vast niet de bedoeling geweest om je te betuttelen. En als de ander weet wat zijn gedrag met jou doet, is hij eerder bereid om daar rekening mee te houden. Zeker als jij eraan toevoegt welk gedrag je van de ander wél wil zien: Ik zou graag willen dat je mij de volgende keer laat uitpraten en me niet onderbreekt voordat ik aangeef dat ik uitgepraat ben.
Weg met spinazie ga feedback vragen
Zie feedback als kans om te groeien, want zeg nou zelf je wil toch niet voor schut blijven lopen met die spinazie tussen je tanden!? Kom dus in actie en vraag zelf om feedback. Maar doe dat liever niet zonder een duidelijk doel. Hoe dan wel? Nou zo:
Bedenk een competentie waar je in wil groeien Bij voorkeur een competentie die je al een beetje beheerst en waar je beter in wil worden. Dus niet competentie X waar je juist niet goed in bent? Nee juist niet! Móeten groeien in iets waar je niet goed in bent, is niet motiverend. Hoe leuk is het om met iets bezig te zijn wat nog je helemaal niet kunt? Helemaal niet toch? Ga je toch daarop focussen dan start je al met 1-0 achter, omdat beginnen aan iets dat je niet leuk vindt, niet prettig werkt. Vervolgens ga je uitstellen en gebeurt er niks. Voor je het weet ben je enkele weken verder maar geen stap dichter bij je doel.
Dus
Start met iets dat je al een beetje kunt. Bijvoorbeeld competentie Y. Formuleer voor jezelf een smart doel waarmee je gaat aantonen dat je gegroeid bent in competentie Y. Zorg ervoor dat je concrete subdoelen hebt als tussenstappen om het grotere doel te bereiken. Concrete subdoelen zijn makkelijker te overzien en makkelijker te beoordelen of je ze behaald hebt.
Aan je collega kun je dan feedback vragen op jouw handelen in de tussenstappen om te groeien in competentie Y. (Lees voor collega ook: stagebegeleider, docent of manager enz.)
Voor de duidelijkheid dit voorbeeld.
Competentie Y = Een vergadering voorzitten
Doel: Op (…datum…) kan ik een vergadering voorzitten volgens de afspraken die wij in het team hebben gemaakt.
Subdoelen:
Ik start iedere vergadering op de afgesproken tijd.
Ik zorg ervoor dat de vergadering niet langer dan een kwartier uitloopt.
Ik zorg ervoor dat iedere deelnemer de gelegenheid krijgt om zich uit te spreken.
Ik zorg ervoor dat de agenda gevolgd wordt.
Enz.
Aan je manager kun je dan vragen: Ik heb als doel om ervoor te zorgen dat iedere deelnemer de gelegenheid krijgt om zich uit te spreken tijdens de vergadering. Hoe vind je dat ik dat gedaan heb? Dit is concreter dan vragen aan je manager: Hoe vind je dat ik het deed als voorzitter?
Advies
Mijn advies: ga met een big smile aan de slag met je ontwikkeling en zorg dat er geen spinazie tussen je tanden blijft zitten. Vind je dit lastig en kun je wel een goede coach gebruiken? Neem dan contact met mij op via dit contact formulier. Of stuur me een mailtje via joyce@jhob.nl
Ps: Het boek Een leven lang kiezen is echt een aanrader als je beroepshalve andere, coacht bij het maken van studie- of loopbaan keuzes
Via Instagram kom ik in contact met allerlei mooie mensen. Mensen zoals Leonie. Leonie heeft autisme en is ruim 22 jaar werkzaam in de gehandicaptenzorg. Eerst als woonbegeleider, daarna als bewegingsagoog.
De diagnose autisme
Na jaren zoeken, piekeren en therapie blijkt in februari 2020 dat er een verkeerde diagnose gesteld is en Leonie een Autisme Spectrum Stoornis (ASS) heeft. Nog steeds heeft Leonie er moeite mee om geassocieerd te worden met die verkeerde diagnose. En daarom noem ik die ook niet. Wetende dat vrouwen vaker eerst een verkeerde diagnose krijgen, vraag ik me meteen af hoeveel vrouwen hier hetzelfde instaan als Leonie. Je zult maar een diagnose krijgen waar je je zelf niet in herkent maar wel jarenlang gezien wordt als iemand met…. Nou ja vul maar in.
De diagnose autisme is in de eerste instantie wat onwennig voor Leonie maar ze verdiept zich in de vele aspecten van autisme en er vallen steeds meer puzzelstukjes op zijn plaats. Waarom ze anders is dan anderen, waarom ze in jaar jeugd niet genoeg voor zichzelf opkwam en waarom een fulltime baan niet bij haar past.
Het interview
Het leek Leonie wel prettig om de interviewvragen van tevoren te weten, dus die heb ik haar een paar dagen van tevoren gemaild. Wanneer we elkaar treffen bij de Oranje-rie Rosendeal in Arnhem (wat trouwens een geweldige locatie is!) maak ik al snel kennis met één van haar kwaliteiten als ze vertelt van schrijven te houden. Ze kon het dan ook niet laten om de vragen op papier te beantwoorden. ‘Tja’, zegt ze dan schouderophalend ‘Dat ben ik’. En ik denk dan: Wat mooi!
Het duurt even voordat we aan de vragen toe komen, want er valt genoeg te kletsen. Niet over koetjes en kalfjes, no way. Maar wel over de gehandicaptenzorg, waar we allebei al heel lang aan verbonden zijn. Zij dus als bewegingsagoog en ik als trainer voor de Academie voor Zelfstandigheid.
Op de eerste vraag ‘Wat zijn de kenmerken vanuit het autisme waar jij baat bij hebt in de uitvoering van je werk’ heeft Leonie als antwoord opgeschreven:
Ik ben geduldig met cliënten.
Elke cliënt is even belangrijk.
Ik observeer zowel cliënten als begeleiding en als mij iets opvalt, dan vraag ik ernaar waarom iets op een bepaalde manier gebeurt.
Ik analyseer, bij agressie bespreek ik altijd mijn eigen handelen en ga na wat ik eventueel anders zou kunnen doen.
Wat een mooie talenten zie ik hier in terug.
Geduldig, loyaal, observeren, analyseren en reflecteren. Uit haar verhaal blijkt dat Leonie zich echt verbonden voelt met de cliënten. Of die zich nu makkelijk laten begeleiden of niet. Leonie houdt ervan, want dat maakt het vak van bewegingsagoog iedere dag anders.
Daar praten we nog even over door, want is iemand met autisme niet heel erg gebaat bij structuur en weinig veranderingen? Is het juist niet lastig om te schakelen voor iemand met autisme? Dat is dus niet altijd zo. Leonie vertelt dat zij de rust en structuur haalt uit het dagelijks programma. De dag mag steeds anders ingevuld worden, als ze aan het begin van de dag maar helder krijgt wat zij te doen heeft die dag.
Zoals duidelijkheid over welke cliënten ze onder haar hoede gaat nemen en welke activiteiten er voor die cliënten op het programma staan. Is dat helder, dan is Leonie prima in staat het wisselende gedrag van de cliënten te begeleiden. Met cliënten naar buiten gaan om te wandelen en te fietsen is hierin toch wel favoriet. Niet alleen vanwege de activiteit zelf maar ook vanwege het buiten zijn. Buiten zijn minder prikkels en buiten kan Leonie juist weer ontladen. Zo blijft ze in balans en kan ze haar werk goed doen.
Observeren
Wanneer we het hebben over het observeren benoemt ze 2 verschillende situaties.
Observeren van cliënten en inspelen op de situatie
Observeren van collega’s wanneer zij cliënten begeleiden.
Een bekende eigenschap die je vaak tegenkomt bij autisme is oog voor detail. En dat heeft Leonie ook. Dit komt goed van pas als ze cliënten observeert en door dat oog voor detail ziet zij veranderingen in mimiek en lichaamstaal van de cliënt. Wanneer een cliënt spanning opbouwt, gebeurt dat om een reden. En wanneer een cliënt die spanning niet meer kan reguleren en dit uit door agressie, heeft dat dus ook een reden. Maar door tijdig op de signalen van cliënten te reageren, kun je agressief gedrag dus vaak voor zijn. Niet altijd, maar vaak wel.
Leonie kijkt dus ook hoe collega’s hun werk doen. Kijken naar elkaar en vragen stellen, daar leer je van is haar uitgangspunt.
Autisme heeft ook zijn lastige kanten in het werk. Neem nu een teamuitje. Leonie vindt de activiteit op zich vaak leuk maar de informele praatjes op zo’n dag dus helemaal niks! Ze heeft geen gesprekstof en vindt het lastig om mee te praten met onderwerpen waar anderen het over hebben. Hetzelfde doet zich voor tijdens een vergadering. Ze heeft wel inbreng maar vaak te laat. Het onderwerp waar ze iets over wil zeggen is dan al afgerond. Grapjes die gemaakt worden kosten veel energie om die te analyseren en te duiden. En als de agendapunten door elkaar besproken worden, dan is haar concentratie binnen no time verdwenen.
Geconcentreerd of chagrijnig?
Leonie laat zich goed lezen. Dat wil zeggen dat als ze geconcentreerd is of ze doet vreselijk haar best om geconcentreerd te blijven, dan staat haar gezicht op standje chagrijnig. Wat ze dus helemaal niet is. Meestal hebben haar collega’s daar wel begrip voor, maar niet altijd. Dan is het wel even pittig.
Eén collega ziet haar juist eerder dan de rest. Die ziet aan haar gezicht wanneer het Leonie eigenlijk teveel is. Die stuurt haar dan gerust naar buiten om weer te ontladen en tot rust te komen. Heeft Leonie haar overprikkeling in de gaten, dan onderneemt ze zelf actie ‘Ik loop even weg uit de drukte’. Zegt ze dan tegen haar collega en die weten dan dat ze een moment rust nodig heeft.
Wie dus denkt dat mensen met autisme het best tot hun recht komen in de ICT of in een baan waar ze repeterend werk kunnen doen ‘omdat ze structuur nodig hebben en niet makkelijk kunnen schakelen’; tadaaaá…. Dat hoeft dus niet zo te zijn! Iedereen kan werk doen wat hij of zij leuk vindt. Het is de kunst om van jezelf te leren kennen wat je nodig hebt en je weg hierin te vinden tijdens een studie of in je werk.
En last but not least een werkgever en een team die met je mee willen denken en die jou jezelf laten zijn. Dat vraagt dan wel openheid van jou. Vind je dat lastig? Ik help je er graag mee. Het is vaak een drempel die je over moet. Maar ben je die eenmaal over, dan valt er een belangrijke stressfactor weg: Je hoeft niet meer te doen alsof.
Diverse opleidingen
Denk je erover om in de gehandicaptenzorg te gaan werken? Onderzoek dan eens of de opleiding Maatschappelijke Zorg iets voor jou is. Je kunt de opleiding volgen bij een ROC bij jou in de buurt. Lijkt het je wat om bewegingsagoog te worden? Kijk dan bij de opleiding CIOS. CIOS staat voor Centraal Instituut Opleiding Sportleiders. Met een CIOS diploma kun je ook doorstuderen aan de ALO, Academie voor Lichamelijke Opvoeding of Sportkunde.
3 Tips van Leonie
En overweeg je om een opleiding te gaan doen? Dit zijn de 3 tips van Leonie:
Volg je hart, als je iets graag wil, dan zal het ook lukken. Misschien met wat obstakels, maar je kunt meer dan je denkt. Er zijn verschillende wegen die je naar je doel kunnen leiden. Geloof in groei, hoe groot of klein de stappen ook zijn. Subdoelen brengen je naar een doel dat je voor ogen hebt.
Laat je vooral horen als je ergens tegenaan loopt en spreek je uit waar je ondersteuning in nodig hebt. Schroom niet om hulp in te schakelen, je hoeft het niet alleen te doen.
Blijf vooral jezelf en ontwikkel je eigen authentieke manier van omgang met de doelgroep waar je mee wil gaan werken.
Als ik jouw verhaal ook mag vertellen, stuur me dan een mail. Zo groeit het aantal verhalen en kunnen we samen jongeren inspireren die nog op zoek zijn naar informatie. Via dit contactformulier kun je je opgeven en ik neem snel contact met je op. Ik ben altijd op zoek naar verhalen van mensen met autisme die studeren of een beroep uitoefenen. Er kunnen wat mij betreft niet genoeg verhalen verteld worden. Voel je dus welkom. Mocht je het eng vinden om geïnterviewd te worden, ik stuur je de vragen van tevoren per mail. Zodat je weet welke vragen ik ga stellen en je er eerst rustig over na kunt denken.
Als studiekeuze coach voor jongeren met autisme zoek ik naar mooie verhalen. Het liefst positieve verhalen. Verhalen met echte mensen met echte beroepen. Beroepen waarvoor je als persoon met autisme ook kunt kiezen.
Je wilt toch een studie waar je blij van wordt!
Gelukkig gaan steeds meer decanen, docenten en andere professionals inzien dat mensen met autisme niet allemaal techneuten zijn. En dat niet iedereen met autisme geïnteresseerd is in cijfers en analyseren. Maar er zijn helaas nog steeds te veel professionals die niet op de hoogte zijn van de laatste ontwikkelingen rondom het autisme spectrum stoornis. En daarmee krijgen nog veel jongeren verkeerde studieadviezen.
Missie
Het is mijn missie om jongeren met autisme zo te ondersteunen dat ze zelf op onderzoek uitgaan en met vertrouwen een studie kiezen waar zij blij van worden. Met deze serie blogs toon ik aan dat mensen met autisme prima kunnen werken in beroepen die je misschien niet verwacht. Of studies volgen die je misschien niet verwacht, zoals dramatherapie. En studie vol met sociale contacten.
Ergens in maart 2021 word ik benaderd door Julia of ik haar enquête wil invullen. Ze doet een onderzoek voor haar opleiding en zoekt mensen die autisme hebben of ouder zijn van iemand met autisme of hulpverlener zijn voor mensen met autisme. Vorig jaar heb ik zelf een onderzoek gedaan met dezelfde doelgroep. Je leest er meer over in de blog Is een studie kiezen lastiger met autisme? Natuurlijk help ik graag een medeonderzoeker, dus ik vulde haar enquête in.
Julia: ‘Ha Joyce, ik heb autisme en een baan’
En als ik later in een post een oproepje doe omdat ik mensen zoek om te interviewen voor mijn serie blogs over beroepen, reageert Julia met ‘Ha Joyce, ik heb autisme en een baan (een stage, maar dat is ook een werkplek!) en in het verleden ook veel bijbaantjes gehad. Dus als je wil mag je mij zeker interviewen. Lijkt me heel leuk’. Nou, mij ook!
Julia’s Diagnose
Ze was 17, bijna 18 jaar toen ze de diagnose kreeg. Julia was eigenlijk wat verbaasd. Wat ze van autisme wist, gaf het beeld van een star, weinig sociaal persoon. Dat was zij helemaal niet! Ze ging erover lezen en ontdekte dat autisme veel verschillende uitingsvormen heeft. Bij de één uit het zich anders dan bij de ander. Bij mannen anders dan bij vrouwen. Het autistisch brein blijkt een bijzonder brein.
Medicatie
Op de vraag ‘Welke kenmerken vanuit het autisme herken jij in jezelf?’ antwoord Julia dat prikkeling-verwerking een rol bij haar speelt. Ze krijgt er medicatie voor en daarmee kan ze overprikkeling wat vaker voorkomen. Julia is auditief gevoelig en met de medicatie komen sommige geluiden wat minder hard binnen. Medicatie helpt ook om dingen wat meer op een rijtje te krijgen en dat is helpend bij het overzicht houden. Prikkels komen iets minder heftig binnen en door de medicatie kan ze die dan iets makkelijker filteren.
Plannen
Julia is één van die mensen die na een intensieve dag meer hersteltijd nodig heeft dan iemand die geen auti-brein heeft. Dat betekent dus goed kijken naar belastbaarheid en goed plannen. En niet in één week 3 deadlines proberen te halen, want dat gaat niet werken. En als je dit koppelt aan Julia’s streven naar perfectie, snap je dat goed plannen een zoektocht blijft.
Passie
De weg die Julia’s zus bewandeld heeft rondom haar studiekeuze, gaf Julia het inzicht dat zij het anders wilde aanpakken. Haar zus koos in de eerste instantie voor een ‘veilige’ studie. Ze switchte van opleiding en slaagde glansrijk. Daardoor wist Julia ‘Ik ga direct kiezen voor iets waar mijn hart ligt’.
Julia: ‘Ik geloof er heel sterk in dat als je kiest voor iets waar jij warm van wordt, een studie veel meer slagingskans heeft’
VWO diploma en toch niet naar de universiteit
Julia heeft het VWO afgerond met prima cijfers. Het leek er dus op dat ze voor een WO studie zou gaan kiezen. ‘Maar na mijn VWO had ik geen zin om nog 6 jaar met de neus in de boeken te zitten. Ik wilde resultaat zien van mijn werk en iets voor andere mensen betekenen’. En dat is ze gaan doen. Haar eerste keus was een opleiding tot Docent Theater. Julia deed auditie en kwam ver in het selectieproces. Ze werd het nét niet.
Plan B
Het wordt uiteindelijk plan B, haar tweede keus: de opleiding Vaktherapie met als uitstroomvariant Dramatherapeut. Ze had ook kunnen kiezen voor Beeldend therapeut of Psychomotorisch therapeut. Maar ze heeft voor drama gekozen. Achteraf is Julia juist blij dat het deze opleiding is geworden en niet de opleiding Docent Theater. Ze merkte dat er bij de opleiding Dramatherapie ruimte is om fouten te maken en het oké was om je kwetsbaar op te stellen. Dit in tegenstelling tot de kunstacademie waar je je steeds van je beste kant moet laten zien.
Autisme & studeren
Julia is perfectionistisch. Voor haar betekent dit dat ze alles in één keer wil behalen en ook nog met heel goede cijfers. En dat lukt haar ook. Aan de ene kant vindt ze het leuk om met haar opdrachten bezig te zijn. Aan de andere kant merkt Julia dat ze er ook erg veel tijd in steekt. Soms wat te veel.
Julia: ‘Als je aan mij een opdracht geeft, dan ga ik er helemaal voor. Je mag verwachten dat het heel goed wordt gedaan. Ik ga niet voor minder.
In de klas voelt ze zich op haar gemak. ‘Iedereen weet dat ik autisme heb’ geeft Julia aan. Medestudenten en leraren zijn gericht op mentale gezondheid en zijn daarmee geïnteresseerd in het thema autisme. Dat helpt Julia om zich op het gemak te voelen in de groep.
Cliënten met autisme
Julia komt in haar opleiding ook cliënten met autisme tegen. Ze is ervaringsdeskundig dus ze kan haar eigen ervaringen inzetten en sluit daardoor goed aan bij cliënten met autisme. Ook haar medestudenten leren van haar wat het betekent om autisme te hebben.
Een rollenspel is een werkvorm die een dramatherapeut in kan zetten bij de begeleiding van een cliënt. In de opleiding oefen je dat geregeld. Julia is creatief en speelt een scene soms heel anders dan verwacht, waardoor zij laat zien dat ze echt out of the box kan denken.
Wat maakt de stage tot een succes?
Julia loop stage in specialistische GGZ verslavingszorg. Daar komt ze ook geregeld cliënten tegen die ook autisme hebben. Julia snapt als geen ander hoe autisme belemmerend kan werken, maar ook waar de kansen zitten. Als het een functie heeft vertelt Julia aan een cliënt dat ze zelf autisme heeft. Dit is voor haar echt een oefening in afstand en nabijheid. Want wat vertel je wel en wat niet? De begeleiding moet tenslotte wel professioneel zijn.
Stagedoelen
Een van de doelen tijdens haar stage is: meer contacten leggen met collega’s. En dat is best nog een pittig doel om te behalen. Wanneer je aan Julia vraagt hoe ze denkt over koetjes-en-kalfjes-gesprekken, zal ze aangeven dat ze daar niet zo veel voor voelt. Sarcastische grapjes vindt ze ook niet echt geweldig. Analyseren wat iemand precies bedoelt en hoe je daar op moet reageren, kost haar veel energie. Toch wordt er als collega wel één en ander van haar verwacht. Gelukkig heeft Julia een fijne stagebegeleider. Eéntje die Julia haar grenzen laat opzoeken maar haar niet pusht om óver die grens heen te gaan. Zo kan zij veilig oefenen en leren.
Grenzen
Ze bespreekt bijvoorbeeld dat ze heel zelfbewust wordt in sociale situaties. Wat wordt er van je verwacht en hoe reageer je? Daar denkt ze dan verder over na. Zelfs over hoe je een boterham vasthoudt wanneer je samen met collega’s luncht. Dit houdt haar wél bezig maar dit bespreekt ze natuurlijk niet met haar stagebegeleider. Er zijn grenzen 😉
Vertrouwen op je gevoel
Julia wordt ontzettend zenuwachtig bij nieuwe dingen. Om het toch te gaan doen, moet ze zich echt over die zenuwen heen zetten. Ze zegt hierover: ‘Ook al gaat het niet precies zoals ze verwacht, tegenwoordig denk ik ‘IK RED ME WEL 💪🏽’. Ze wil nog meer leren om op haar gevoel te vertrouwen. Lukt dat en het blijkt te werken, dan is ze helemaal happy.
Dromen
Dramatherapie studeren en autisme hebben, het is dus een prima combinatie. In ieder geval voor Julia. Het bewijst wel dat er veel meer mogelijk is dan je soms denkt en dat je je dromen kunt waarmaken. Om dat te kunnen doen heb je vooral inzicht nodig:
Inzicht in je talenten
Inzicht in wat je nodig hebt
Inzicht in wat je belangrijk vindt
En ook dat is minder ingewikkeld dan je denkt. Ik help je er graag mee. Met een talentenscan kom je al een fikse stap dichterbij. Hier lees je er meer over.
Weet je wat? App meteen voor een gratis kennismaking: ☎ 0640848947 of stuur een mail naar: 📧 info@jhob.nl
Er zijn talloze studies en opleidingen waaruit je kunt kiezen. In de serie blogs ‘Wat is…’ geef ik steeds een beschrijving van een opleiding die misschien nog niet zo bekend is. Deze eerste keer Creative Technology.
De studie Creative Technology bewijst wel dat niet alle universitaire opleidingen vooral theoretisch en weinig praktisch zijn. Bijna 3 jaar geleden koos Thomas (21) voor deze opleiding en hij heeft er geen moment spijt van gehad. Thomas: ‘Creative Technology is een universitaire bachelorsopleiding die de disciplines elektrotechniek, informatica en iteratief productontwerp combineert met veel hands-on prototyping en een vleugje bedrijfskunde’.
Ik had geen idee wat iteratief was, dus dat heb ik opgezocht. Het blijkt een term uit de wiskunde te zijn en het betekent ‘herhalend’. Bij een iteratieve aanpak ga je stapje voor stapje verder en gebruik je voortschrijdend inzicht in een volgende fase. Weer wat geleerd.
Techniek & de mens
Met deze opleiding word je uiteindelijk de verbinding tussen innovatieve technologieën en de mens in de samenleving. Tijdens de opleiding word je uitgedaagd om nieuwe of reeds bestaande technologieën op een creatieve manier in een nieuwe creatieve context toe te passen voor een gemakkelijker of leuker leven. Een mooi voorbeeld is Robot Phi maar er zijn nog veel meer voorbeelden te bedenken, zoals de app Ommetje en wat denk je van Google Home! Kernwoorden als creatief, ontwerpen en technische ontwikkelingen staan centraal tijdens de studie.
Zit je op de middelbare school, dan klinkt dit misschien als veelomvattend en groots. Maar het mooie is dat je het stap voor stap leert. Alles wat jij nodig hebt is belangstelling voor techniek, informatica en het lef om iets anders te willen dan de standaard. Het proces van het in kaart brengen van het probleem, brainstormen tot een idee en het uitwerken en uittesten van een prototype, leer je tijdens de opleiding.
Lef & actie
Thomas: “wat ik zo leuk vind aan Creative Technology is dat je uitgedaagd wordt om lef te tonen en echt actie te ondernemen. De concepten blijven niet in een boekje, maar komen in de werkplaats tot leven. Ik vind het geweldig om praktisch bezig te zijn. Vaak eerst met papier en een vlugge schets en dan later met 3D printen en laser snijden.” Je krijgt de opdrachten van een opdrachtgever en die werk je uit in een projectgroep. Hierdoor leer je al gauw welke rol jou ligt tijdens het werken in projecten. Tijdens de opleiding is er ruimte voor keuzevakken waardoor je zelf richting kunt bepalen.
Natuurlijk zijn er ook lastige aspecten aan de opleiding. Denk aan medestudenten die minder inzet tonen dan jij tijdens een project. Of dat er maar een maximum aantal studenten gekoppeld kan worden aan een opdracht en dat je net te laat inschrijft en dus niet mee kunt doen. Dat overkwam Thomas ook een keer. Ook daar leer je weer van, er zijn altijd wel weer andere opties op dat moment.
Voorbeeld van een project
Thomas studeert aan de universiteit Twente en is inmiddels ook semiprofessioneel fotograafonder de naam Oneroy. Hij maakte de foto hieronder tijdens een project in het 2e jaar van zijn opleiding. Check zijn website maar eens!
De foto laat een zelf ontworpen apparaat zien, waarmee oude DVD’s een nieuw doel krijgen. Ze fungeren zo als equalizer en visualisatie voor muziek. Het apparaat werd bedacht en gemaakt tijdens een hackaton-project van een paar dagen waar je in gelimiteerde tijd een goed werkend product moest zien te ontwikkelen. Het hoefde niet helemaal af te zijn, als wat je ontworpen had, het maar goed deed. Laat de creativiteit maar stromen!
Hoe weet je nu of deze opleiding wat voor jou is? Je vakkenpakket en je profiel is natuurlijk screening nummer 1. Wiskunde en natuurkunde is belangrijk en heb je het vak informatica gehad dan is dat zeker een pré maar niet noodzakelijk. Interesse in de mens en zijn omgeving is net zo goed belangrijk. Het zijn twee evenredig belangrijke onderdelen van de opleiding. Tijdens de opleiding ga je werken in projectgroepen. Daar ontkom je niet aan. Maar dat kom je in je werk later ook tegen, dus beschouw de opleiding als een mooie oefening. Fouten maken mag en van proberen kun je leren, zeg ik altijd.
Lijkt de opleiding je leuk maar heb je ergens twijfels over? Of je innovatief genoeg bent? Welke rol jou ligt in een projectgroep? Of hoe je tegenover opdrachtgevers staat? Als je een Talentenscan doet dan weet je het.
Soms kom je een beroep tegen waarvan je denkt ‘Huh bestaat dat?’ Welke opleiding je daar dan voor nodig hebt is dan ook niet vanzelfsprekend. Ik schreef een blog over Hoe je aan een beroep een opleiding koppelt. De blog neemt je stap voor stap mee hoe je dat doet.
Via social media deel ik geregeld tips, weetjes over autisme en hier en daar een positieve quotes. Klik op één van de icoontjes onder aan deze pagina en je vindt JHob op Facebook, LinkedIn en Instagram.
Natuurlijk kan dat! Ik las een post van Natasja op Instagram en werd ontzettend nieuwsgierig toen ik begreep dat zij leerkracht in het basisonderwijs is. Wat is haar succesformule?
Autisme & Leerkracht basisonderwijs
Ik heb een afspraak met haar om te praten over het beroep van leerkracht basisonderwijs. Natasja heeft autisme en heeft veel plezier in haar werk als leerkracht. Als voorstander van ‘alles kan, als je maar weet wat je nodig hebt’ ben ik natuurlijk heel benieuwd hoe zij haar werk en gezin combineert.
Hoe vaak hoor je niet dat mensen met autisme het advies krijgen om werk te zoeken in een richting met een gestructureerde omgeving, ‘want autisten hebben structuur nodig‘. Of wat vind je van deze uitspraak die een coach van schrijfster en fotograaf Bianca Toeps deed: ‘O je bent fotograaf, wat onvoorspelbaar!’ ‘Da’s toch eigenlijk helemaal niet geschikt voor iemand met autisme!’ (Uit: Maar je ziet er helemaal niet autistisch uit) Bianca bewijst het tegendeel en dat doet Natasja ook.
Als je werk doet dat aansluit bij je talenten kom je het beste tot je recht. De talenten zijn leidend en daarnaast wat je nodig hebt om je werk goed te kunnen doen. Er zijn dus tal van mogelijkheden voor mensen met autisme.
Vooraf
Eén van de dingen die ik heb geleerd rondom autisme en communicatie is dit: om te kunnen reageren op een vraag is er vaak bedenktijd nodig. Een vraag moet eerst betekenis krijgen, voordat je er antwoord op kan geven. Na overleg met Natasja (want ik wist natuurlijk niet of dit ook voor haar geldt) heb ik de avond van tevoren 9 vragen gemaild, zodat ze van tevoren rustig kan nadenken over de antwoorden die ze wil geven. Het werd een fijn gesprek. Geen vraag-antwoord gedoe. Maar gewoon een gezellig gesprek, alsof we elkaar al langer kenden.
Het interview
Al aan het begin van het gesprek blijkt dat Natasja heel erg van haar vak houdt. Iedere dag is anders en toch heeft een dag wel structuur en regelmaat. ‘Kinderen leren het beste in een rustige omgeving waar de structuur duidelijk is’, is haar ervaring. Structuur en regelmaat aanbrengen is voor Natasja niet moeilijk.
Natasja’s weet ook veel van taal en lezen. Ze is daarom ook de taal en leescoördinator van de school. Ze is graag onderdeel van het team, maar werkt ook graag alleen. En dat is maar goed ook, want lesgeven is eigenlijk een solitair beroep. Er staat niemand naast je met wie je kunt overleggen als je het even niet weet. Je zult zelf een oplossing moeten kunnen bedenken voor dat moment. Je bent op jezelf aangewezen. Natasja vertelde dat dit juist ook het leuke is van lesgeven. Natuurlijk moet je doelen behalen en moet bepaalde lesstof behandeld worden, maar hoe je dat doet, bepaal je als leerkracht zelf.
Keuzes maken
Natasja heeft gekozen om alleen nog les te geven aan de kinderen in de middenbouw. Ze geeft les aan groep 3 en dat bevalt prima. Er is voldoende structuur en rust in de klas om niet overprikkeld te raken. Daarnaast heeft Natasja afspraken gemaakt met de directie zodat zij op een fijne manier kan werken en toch ook de extra taken kan doen die horen bij het beroep.
Pleinwacht lopen is zo’n taak. Niet favoriet bij Natasja vanwege het lawaai en de enorme hoeveelheid prikkels. Maar lawaai maken tijdens het spelen hoort nu eenmaal bij kinderen. Gelukkig wordt er rekening met Natasja gehouden en loopt zij alleen pleinwacht vlak na of vlak voor haar pauze. Bijvoorbeeld als haar klas na het buitenspelen les krijgt van een vakdocent humanistiek of gym. Dan heeft zij rust en in die tijd kan zij weer even tot rust komen.
Natasja houdt niet alleen van lezen maar ook van ordenen. En waar de ene leerkracht graag pleinwacht loopt, ruimt zij liever het magazijn een beetje op. Ook de boeken in de bibliotheek staan er altijd netjes bij. Zo staan ze zelfs op kleur geordend. Mooi, overzichtelijk en kleurrijk.
Magisch jaar
‘Groep 3 is een magisch jaar’, vertelt Natasja. ‘Kinderen leren lezen en schrijven en daarmee vergroot hun wereld enorm. Tegen de tijd dat de kerstvakantie begint, kunnen ze zelfstandig een boekje lezen. En daar zijn ze dan ook hartstikke trots op’. Dit magische jaar begint altijd wat chaotisch, want iedereen moet zijn plekje nog vinden. Blijven zitten aan je tafeltje en veel minder spelen dan dat je in groep 2 gewend was, dat is wel even wennen. Maar na de herfstvakantie zijn de kinderen daaraan gewend en kan de school routine beginnen.
Niet altijd makkelijk
Het beroep van leerkracht is niet altijd even makkelijk geweest voor Natasja. Ze heeft daarin echt haar weg moeten vinden. Eén van de dingen waar ze tegenaan loopt is wat zij noemt haar ‘trage verwerkingssnelheid’. Vragen die gesteld worden hebben bij haar wat meer tijd nodig om te landen. Dat geldt soms ook voor uitleg of informatie die ze krijgt tijdens een vergadering. Daar heeft ze gelukkig iets op gevonden. Wanneer een ouder haar iets vraagt waar ze niet onmiddellijk een antwoord op heeft, noteert ze de vraag en komt er de volgende dag op terug.
Natasja is vaak de notulist bij een vergadering. Dat biedt ze zelf aan, zodat ze zich moet blijven focussen en zich niet mag laten afleiden doordat haar collega een mandarijntje zit te eten. Als ze toch twijfelt of ze iets goed begrepen heeft, kan ze vragen om extra uitleg ‘zodat het goed in de notulen komt’. Niemand van haar collega’s vindt dat gek. Sterker nog, ze zullen waarschijnlijk blij zijn dat zij de notulen niet hoeven te schrijven.
Ervaringsdeskundig
Naast de organisatorische talenten die Natasja heeft, heeft ze nóg een groot voordeel ten opzichte van haar collega’s: Ze is ervaringsdeskundige en ze begrijpt kinderen met autisme dus als geen ander! Heerlijk toch als je een juf hebt die snapt wat het is om autisme te hebben. Als juf begrijpt Natasja dus ook dat kinderen met autisme taal wel eens letterlijk op kunnen vatten. En Natasja vertelt een anekdote uit haar eigen tijd op de basisschool:
‘Als je jarig bent, dan trakteer je. Dus ook bij mij in de klas werd er getrakteerd. Bijvoorbeeld stukjes worst en een blokje kaas op een prikkertje. Maar ik houd helemaal niet van kaas. En als de juf dan zegt: ‘Als je iets niet lust dan geef je het maar aan je buurvrouw of buurman’. Wat doe je dan? Ik stak de kaas in mijn broekzak en ging na schooltijd niet meteen naar huis, maar eerst even langs de buurman. Want dat had de juf gezegd!’ Achteraf best grappig natuurlijk.
Het kan dus gewoon
Wil jij ook gaan werken in het basisonderwijs? Houd dan deze tips van Natasja in gedachten:
Bedenk hoeveel hersteltijd je nodig hebt na een intensieve dag. Parttime werken is dan misschien handiger dan fulltime werken.
Wees open over je diagnose en wat dit voor jou betekent. Collega’s leren je dan beter kennen en kunnen hulp aanbieden als ze denken dat je dat op prijs zult stellen.
Maak afspraken met de directie. Bijvoorbeeld dat je een vast klaslokaal hebt, zodat je niet ieder jaar hoeft te verhuizen met je hele boeltje.
Een vaste duo partner is ook echt een aanrader. En dan natuurlijk een partner waar je een goed klik mee hebt. Na verloop van tijd ken je elkaar door en door en raak je goed op elkaar ingespeeld.
Tips
Als studiekeuze coach wil ik hier graag een 2 tips aan toevoegen.
1. Als je kiest voor een studie in het basisonderwijs, onderzoek dan of je de HBO opleiding leraar basisonderwijs (PABO) wilt doen of de Academische opleiding leraar basisonderwijs. Er is ook nog de AOLB, een combinatie van PABO en pedagogische wetenschappen. De opleiding is veel theoretischer (logisch, want het is aan de universiteit) en uitgebreider. Je kansen op werk zijn niet zozeer groter in het onderwijs, wel breder. En er is sinds kort nog de optie om de PABO en de ALO ineen te doen. Voor de gymliefhebbers!
2. Voordat je je inschrijft bij een onderwijsinstelling, check dan of je je prettig voelt binnen de gebouwen van die opleiding. Ga er heen en proef de sfeer. Er zijn namelijk ook onderwijsinstellingen die wat kleiner en dus minder massaal zijn.
Ga je droom achterna
Ik hoop vooral dat jongeren hun droom achterna gaan. Dingen doen waar je blij van wordt is zó ontzettend belangrijk. Is het jouw droom om met kinderen in het basisonderwijs te werken? Ga er dan voor!
PS: Je hoeft geen structuur junkie te zijn voordat je aan de opleiding begint. Plannen en organiseren leer je juist inde opleiding!
Via social media lees ik geregeld berichten over het Voortgezet Onderwijs (VO), passend onderwijs, studie keuze en studie uitval. Het levert stress op. Als studiekeuzecoach ben ik ervan overtuigd dat een Talenten Motivatie Analyse (TMA) mooie inzichten geeft en veel van de stress kan voorkomen. Maar terug naar de studiekeuze begeleiding die jongeren krijgen op het VO. Hoe helpend is deze begeleiding eigenlijk? En is dit voldoende voor jongeren met autisme? Langzamerhand ontstond er bij mij deze aanname:
LOB voldoet niet bij het kiezen van een studie
LOB staat voor Loopbaanoriëntatie en begeleiding. Het is een studiekeuze programma dat uit meerdere onderdelen bestaat en dat jongeren ondersteunt in het kiezen van een vervolgopleiding. Mijn drie zoons hebben alle drie zo hun kritiek op het LOB programma en ze vertelden dat het hen in ieder geval geen beslissende studiekeuze heeft opgeleverd. Ook de vrienden die ik sprak gaven hetzelfde beeld.
Een studie kiezen is voor de meeste jongeren een opgave. Uitzonderingen daargelaten natuurlijk. Er is ook zo veel keuze. Op het voortgezet onderwijs moeten jongeren met 14-15 jaar een profiel kiezen. Het profiel bepaalt je vakkenpakket en dat is weer bepalend voor een vervolgstudie. Alsof ze op die leeftijd al weten wat ze later willen worden! Vervolgens krijgen ze op de middelbare school het LOB-programma dat ze moet helpen om een beroep te kiezen.
Ik spreek geregeld jongeren maar geen van allen zijn enthousiast over het LOB programma van hun middelbare school. Dat ligt deels aan aan de pubertijd: Zonde van je tijd en je krijgt er geen cijfer voor, dus waarom zou je er moeite voor doen? Maar is volgens mij meer aan de hand. Zeker als het gaat om jongeren met Autisme en ADHD.
Het programma helpt jongeren in hun onderzoek naar het beroep dat ze later willen uitvoeren en de opleiding die ze daarvoor nodig hebben. Natuurlijk is het belangrijk dat een middelbare school ze hierbij ondersteund. En het is ook logisch dat ze daar een programma voor inkopen. Ik vermoed echter dat het LOB programma voor jongeren lang niet altijd voldoende is om tot een keuze te komen.
Tijd voor een onderzoek
Daarom besloot ik een oriënterend onderzoek te doen. Daarin konden jongeren aangeven of ze het LOB programma nuttig vonden en of het LOB programma bepalend is geweest voor hun studiekeuze. De doelgroep waarop ik me heb gefocust zijn jongeren met Autisme en/of AD(H)D. Ouders van een jongere met autisme en/of AD(H)D heb ik ook betrokken bij het onderzoek. 80% van hen gaf aan dat zij het LOB programma niet nuttig vonden. Hier lees je meer over dat onderzoek.
Ik heb diverse ouders en jongeren gesproken en hun verhalen gehoord. Het ene verhaal meer emotioneel geladen dan het andere. Wat ook opviel is dat jongeren die thuisonderwijs krijgen lang niet allemaal een LOB programma kunnen volgen. Naar schatting heeft eenderde van alle thuiszitters een diagnose in het autistisch spectrum (bron: Nederlandse Vereniging voor Autsime) Dat is nogal wat!
Er moet iets gebeuren voor die jongeren met autisme!
Op de website van HBO Bachelors las ik dat er 2290 HBO opleidingen zijn en 80 onderwijsinstellingen. Daarnaast zijn er ontzettend veel beroepen waarvan jongeren niet kunnen inschatten wat het beroep inhoudt. Sterker nog, we leiden nu op voor beroepen die nog niet bestaan. Raar maar waar! Nu is er gelukkig een aanvullend instrument om jongeren te helpen met de studiekeuze: de TMA.
TMA bij studiekeuze
Het is dus niet verwonderlijk dat een jongere het moeilijk vindt om een keuze te maken. Toch hoeft het niet te moeilijk te zijn. Met een TMA kom je te weten wat je talenten zijn en dat zijn er vaak meer dan je denkt! In een talentgesprek wordt uitgelegd hoe je dit kunt koppelen aan de verschillende opleidingen en dan hoef je alleen nog naar de Open Dagen te gaan van de opleidingen die jou interesseren. Piece of cake zou je zeggen. Is natuurlijk niet helemaal zo, maar het is zeker een goed begin. Als studiekeuze coach help ik graag om een favoriete top 3 studies te maken, waarna er met een gerust hart gekozen kan worden.
De uitkomst van mijn oriënterend onderzoek sloot aan bij hetgeen mijn zoons hadden aangegeven en wat ik las via de media. Toch is het LOB programma is wel degelijk nuttig. Met name als je als ouders het programma gebruikt om met je kind in gesprek te gaan over zijn of haar toekomst. Het doorlopen van het programma zet de jongere aan het denken en dat is een belangrijk onderdeel van het proces om tot een keuze te komen.
Wil je weten wat een TMA voor jou of je kind kan betekenen? Laat je gegevens hier achter en ik neem contact met je op. Een eerste gesprek is altijd kosteloos.
Als je wilt heb ik ook nog de Gratis JHob Studie-Mindmap voor je. Dit is een hulpmiddel om zelf met je kind in gesprek te gaan over zijn (of haar) toekomst. Echt heel handig. Klik hier om om de Studie-Mindmap te downloaden.
Ik ben benieuwd wat je vindt van deze blog. Laat je hieronder een reactie achter?
Een blog over hoe Mees zijn afstudeerstage vond en waarom ik ervoor kies om jongeren met autisme te coachen
Er wordt mij wel eens gevraagd waarom ik het zo geweldig vind om jongeren met autisme te coachen. Om dit duidelijk uit te leggen, zal ik het verhaal vertellen van mijn buurjongen en buurmeisje. Beiden hebben een diagnose in het Autisme Spectrum Stoornis. (ASS)
Omwille van de privacy noem ik ze maar even Mees en Lisa. Mees is 23 jaar, 4e jaars HBO ICT student en Lisa is 21 jaar. Zij studeert MBO Ruimtelijke vormgeving. Hun moeder is twee jaar geleden overleden en ze wonen beiden bij hun vader. Eén deur verder dus.
Mijn contact met Mees en Lisa is niet zo heel intensief. Mees zwaait wel altijd als hij het hondje gaat uitlaten en hij ziet me achter mijn computer zitten. Lisa weet waarschijnlijk wel dat ik daar zit, maar ze kijkt niet. Ze is gefocust op het uitlaten van het hondje. Wanneer ik haar tegenkom en ik groet haar, dan groet ze terug. Daar blijft het contact bij. Nu weet ik dat contact maken als je autisme hebt geen vanzelfsprekendheid is. Dus wat mij betreft is het prima.
Deze zomer
In de gesprekken die ik de afgelopen jaren met vader had en ik vroeg daarin naar de kids, kwam geregeld een aantal kwesties naar voren. Kwesties waarvan ik dacht: ‘daar zou ik ze wel mee willen helpen’. Die gelegenheid kwam deze zomer. Zowel Mees als Lisa stonden er open voor om een talentenscan te doen. Eerst wat onwennig en niet helemaal overtuigd wat het voor hen kon betekenen. Maar toch ook wel nieuwsgierig. Lisa is dyslectisch dus ik sprak met haar af dat ik de vragen zou voorlezen.
Echt zó leuk!
Mees en Lisa vonden allebei goed dat vader mee luisterde met het talentengesprek. En hoe verder die gesprekken vorderden en hoe meer ze over zichzelf te weten kwamen, hoe meer je ze zag gaan stralen. Je merkt het doordat ze nét iets rechter op gaan zitten, aan een twinkeling in hun ogen of een stem die een toonhoogte omhoog gaat als ze zeggen: ‘Oh já?’ Echt, zo leuk!
Waar Mees nuchter is en weinig behoefte heeft aan aanzien, is Lisa opvallend. Zij wil graag gezien worden en krijgt graag complimenten van anderen. Krijgt ze die, dan gaat ze nog beter functioneren. Mees functioneert op zijn best wanneer hij binnen een opdracht de vrijheid heeft om zijn eigen gang te gaan. Complimenten van anderen heeft hij niet echt nodig om gemotiveerd te blijven. Nuchter en opvallend zijn talenten die Mees en Lisa en hebben en waarvan ze zich niet bewust waren. Zowel Mees al Lisa herkenden zich erg goed in hun rapportage. Maar dat ze ook zo veel talenten hebben, was echt een openbaring voor ze.
Mensen met autisme niet flexibel en snel overprikkeld, hoor je vaak. Dat klopt voor een aantal mensen met autisme. Maar lang niet voor iedereen. Mees kan – ondanks zijn autisme – wel degelijk zijn aandacht spreiden en hij kan zich ook goed afschermen van geluiden om hem heen. Tijdens het talentengesprek werd hij zich daarvan pas echt bewust, toen hij vertelde over zijn manier van werken. Dit betekent dus iets voor zijn toekomstige werkomgeving. Samenwerken in een kleine groep gaat hem goed af. Dat bleek uit de scan en Mees vertelde hoe hij dit deed tijdens zijn studie. Ook dat is belangrijk om helder te hebben voor de toekomst. Lisa daarentegen is creatief en staat graag in het middelpunt van de belangstelling. Wanneer iets niet gaat werken, dan kan Lisa dat gemakkelijk loslaten. Dit is niet iets wat mensen verwachten bij autisme. Ook goed om te weten dus. Lisa is zich nu bewust van dit talent.
De afstudeerstage
Het allermooiste komt nog. Aan het eind van het talentgesprek vroeg ik Mees nog: ‘Hoe gaat het eigenlijk met je sollicitatie voor je afstudeerstage?’ Daar raakte ik een teer punt. Want het liep voor geen meter. Voor de zomervakantie had hij drie sollicitaties verstuurd. Hij had één afwijzing ontvangen en van de andere twee had hij niets meer gehoord. En op mijn vraag wat zijn studiebegeleider hem had geadviseerd, antwoordde hij: ‘dat ik die twee even achterna moest bellen’.
Nu willen jongeren tegenwoordig sowieso niet graag bellen, lijkt wel. Maar Mees het advies geven om ‘er achteraan te bellen’ sloeg de plank helemaal mis. Mees heeft geen idee wie hij moet bellen. Hij heeft gesolliciteerd naar een info@ mailadres. En als je al iemand aan de lijn krijgt, wat moet je dan zeggen? Naar wie moet je vragen? Dit werd ‘m niet dus. Hij wilde het advies niet opvolgen maar wat hij dan wel moest doen? Hij wist het niet. Dus deed Mees…..niets. Ik zie dit ook terugkomen bij andere jongeren met autisme.
Ik heb Mees vervolgens de tip gegeven om het advies van zijn stagebegeleider los te laten en opnieuw te beginnen met solliciteren. Dat heeft hij gedaan en binnen twee weken mocht hij bij twee bedrijven op gesprek komen. We hebben het sollicitatiegesprek voorbereid en geoefend met een rollenspel. Zelfs zijn kleding hebben we doorgesproken. Hij ging voor een overhemd en een spijkerbroek. ‘Een jasje past niet bij mij’ zei hij. (Nuchter als hij is) En vol zelfvertrouwen stapte hij bij mij de voordeur uit. Het viel hem een beetje tegen dat hij niet meteen de eerste keer aangenomen werd. Maar bij de tweede sollicitatiegesprek was het raak. Hij heeft zijn afstudeerstage. Bij een bedrijf dat oog heeft voor de behoeften van werknemers met autisme. Hoe fijn is dat!
En Lisa? Lisa en haar vader gingen kort daarna naar een intake voor een project zelfstandig wonen, waar Lisa zich wil aanmelden. In dat gesprek kon Lisa zo goed vertellen over haar talenten dat de intaker graag meer wilde weten over de talentenscan.
Een boost voor hun zelfvertrouwen
Lisa en Mees zijn beiden een stap verder. Ze hebben helder over welke talenten ze beschikken en hoe ze die voor zich kunnen laten werken. We hebben ook gesproken over waar die talenten vandaan komen. En zo hebben ze zichzelf veel beter leren kennen. Een echte boost voor hun zelfvertrouwen. Dit gun je toch iedereen? Toen ik het appje van vader kreeg, met het nieuws van de afstudeerstage en de intake, heb ik de hele dag lopen stralen. Het is toch geweldig wat de talentenscan voor Mees en Lisa heeft gedaan! Nu al! En dan te bedenken dat ze de talentenscan de komende jaren nog in allerlei situaties kunnen gebruiken.
Wil je weten wat een talentenscan voor jou kan betekenen? Stel je vraag dan via dit contactformulier en ik neem snel contact met je op. Er zijn verschillende mogelijkheden voor korte en langere coachtrajecten. De trajecten zijn maatwerk, dus altijd passend bij jouw situatie.
Zowel in mijn persoonlijke omgeving als binnen mijn werk kom ik jongeren tegen die moeite hebben met het vinden van een geschikte opleiding. De keuze is tegenwoordig ook enorm groot. Echt bizar. Ik durf te wedden dat er tientallen opleidingen zijn waar je zelfs nog nooit van gehoord hebt. Mijn oudste zoon doet een opleiding Creative Technology, om maar een voorbeeld te noemen. We leiden op voor beroepen die nu nog niet eens bestaan. Dus wat moet je in hemelsnaam kiezen?
Tel daarbij op dat de druk om te presteren groot is. Via social media zie je vooral mensen die ‘het gemaakt’ hebben. Ze showen mooie kleding, laten exclusieve reizen zien en rijden dure auto’s. En daar sta je dan met je 18 jaar. Je moet gaan kiezen voor je toekomst. Waar doe je goed aan? Aan de ene kant wil je kiezen voor een opleiding waar je straks dik geld mee kan verdienen en aan de andere kant wil je iets gaan doen waar je je goed bij voelt.
Dág collegegeld, hallo studieschuld.
In mijn omgeving zie ik dat de ene na de andere jongere of niet kan kiezen of in het eerste jaar uitvalt omdat de studie toch niet past. Velen kiezen voor een tussenjaar omdat echt niet weten wat ze willen gaan doen. Ik zie ook dat studenten uitvallen omdat het soort onderwijs tegenvalt. Bijvoorbeeld omdat de studie veel theoretischer is dan ze gedacht hadden. Dág collegegeld, hallo studieschuld. Vervolgens loopt de stress alleen maar op. Dat wil je toch niet!?
Dit is niet heel veel anders voor jongeren met autisme of AD(H)D, maar voor hen is de wereld al zoveel complexer. Ik zou hen een verkeerde keuze graag besparen. Je leert van ieder studiejaar, daar ben ik van overtuigd en dus is geen enkel studiejaar een verloren jaar. Maar voor de jongere zelf voelt het meestal niet zo positief.
Vanaf 2007 ben ik me gaan verdiepen in autisme. Twee van mijn drie zoons hebben een diagnose dus het is ook niet zo vreemd dat hier mijn interesse ligt. Ook zij worden niet altijd even goed begrepen en ook voor hen is de druk hoog. Ik zie hen en hun vriendengroep worstelen met de keuzes waar ze voor staan. Als jongerencoach heb ik de beschikking over een gaaf instrument, de talentenscan. Die wil ik dan ook graag inzetten voor jongeren zoals zij. Wat je daardoor komt te weten over jezelf is aan de ene kant heel vertrouwd, want het gaat over jezelf. En aan de andere kant heel vernieuwend omdat je de talenten die naar voren komen niet aan jezelf had gekoppeld.
Voor een presentatie die ik begin juni 2020 heb gegeven aan een groep andere jongerencoaches, ben ik op onderzoek uit gegaan. Ik had een sterk vermoeden en ik wilde mijn gevoel en mijn aannames wel eens toetsen. Mijn vermoeden was: Klopt het dat als je autisme of AD(H)D hebt, een studie kiezen extra lastig is? En klopt het dat het onderzoeksprogramma dat de middelbare school hiervoor inzet, onvoldoende helpend is?
De resultaten: 90 mensen vulden de vragenlijst in. Daarvan waren 26 personen zelf jongere met autisme of AD(H)D en 64 personen waren ouders van een jongere met autisme of AD(H)D.
80% geeft aan dan het LOB programma van de middelbare school niet nuttig was voor hen. (LOB = LoopbaanOriëntatie en loopbaanBegeleiding)
60% geeft aan dat het LOB programma niet bepalend was voor de studiekeuze
67% geeft aan dat het kiezen van een studie moeilijk was
28% zegt geen hulp te hebben gekregen bij het kiezen van een studie
16% zegt, bij nader inzien toch liever een andere studie gekozen te hebben
Het onderzoek was een kort oriënterend onderzoek. Ik heb geen gebruik gemaakt van een controlegroep, zoals jongeren zonder autisme, AD(H)D. Dat ga ik bij een volgend onderzoek zeker anders doen. Ik kan dus niet met zekerheid stellen dat het kiezen éxtra lastig is. Wel kan ik vaststellen dat het LOB programma onvoldoende helpend is. 69 mensen geven aan dat LOB niet nuttig was en 55 personen zeggen dat het LOB programma niet bepalend was voor hun keuze. 25 personen zeggen geen hulp te hebben gehad bij het kiezen van een studie.
Voor jongeren met autisme wil ik het verschil gaan maken. En dat ga ik doen met mijn kennis over autisme, studies & studeren en natuurlijk de Talentenscan. De talentenscan is een online onderzoek dat een praktisch persoonlijk rapport geeft. In het rapport staan 22 talenten benoemd. En dat is reuze handig bij het schrijven van motivatiebrieven, reflectieverslagen en bij het maken van de juiste studie- of baankeuze. Het helpt gegarandeerd ook om precies de juiste woorden te vinden om jezelf goed te presenteren.
Trouwens, zodra je een keuze moet gaan maken voor een minor of een master, dan kom je weer voor keuzes te staan. En dan is zo’n persoonlijke rapport uit de Talentenscan harstikke handig.
Als jongerencoach begeleid ik jongeren met autisme bij studiekeuze, studeren en solliciteren. Om dat goed te kunnen doen, lees ik veel en praat ik veel met mensen met autisme. Ik wil weten wat hun ervaringen zijn en hoe ze tot studiekeuzes gekomen zijn. Soms kom ik beroepen tegen waar ik nog nooit van gehoord heb. En dan denk ik ‘Welke studie zouden ze daarvoor gevolgd hebben?’. In de blog Hoe je een beroep aan een opleiding koppelt leg ik uit hoe je dat doet. Lees de blog hier
Inschrijven voor een studie
Wist je dat je mag switchen van opleiding als je je maar vóór 1 mei hebt aangemeld? Hoe dat zit lees je op de site van de Rijksoverheid. Wel even naar beneden scrollen tot je bij deze paragraaf bent: Veranderen van studiekeuze voor 1 september
Wil je een coach die met je helpt orde te scheppen in de talloze keuzes? Vulhier het contactformulier in en ik neem contact met je op.
Deze website maakt gebruik van cookies om uw ervaring te verbeteren terwijl u door de website navigeert. Hiervan worden de cookies die als noodzakelijk zijn gecategoriseerd, in uw browser opgeslagen omdat ze essentieel zijn voor de werking van de basisfunctionaliteiten van de website. We gebruiken ook cookies van derden die ons helpen analyseren en begrijpen hoe u deze website gebruikt. Deze cookies worden alleen met uw toestemming in uw browser opgeslagen. U heeft ook de mogelijkheid om u af te melden voor deze cookies. Maar als u zich afmeldt voor sommige van deze cookies, kan dit uw browse-ervaring beïnvloeden.
Functionele cookies helpen bij het uitvoeren van bepaalde functionaliteiten, zoals het delen van de inhoud van de website op sociale mediaplatforms, het verzamelen van feedback en andere functies van derden.
Prestatiecookies worden gebruikt om de belangrijkste prestatie-indexen van de website te begrijpen en te analyseren, wat helpt bij het leveren van een betere gebruikerservaring voor de bezoekers.
Analytische cookies worden gebruikt om te begrijpen hoe bezoekers omgaan met de website. Deze cookies helpen bij het verstrekken van informatie over het aantal bezoekers, het bouncepercentage, de verkeersbron, enz.
Advertentiecookies worden gebruikt om bezoekers te voorzien van relevante advertenties en marketingcampagnes. Deze cookies volgen bezoekers op verschillende websites en verzamelen informatie om aangepaste advertenties te bieden.
Noodzakelijke cookies zijn absoluut noodzakelijk om de website goed te laten functioneren. Deze cookies zorgen anoniem voor basisfunctionaliteiten en beveiligingsfuncties van de website.
